علیایی محمدعلی، زین العابدین امین، قیاسی بهزاد، کرباسی عبدالرضا. توسعه شاخص ترکیبی خشکسالی منطقهای و ارائه منحنیهای دوره بازگشت با استفاده از تابع کاپولا. مهندسی عمران مدرس. 1398; 19 (5) :167-179
URL: http://mcej.modares.ac.ir/article-16-19588-fa.html
1- دانشجو دکتری دانشگاه تهران
2- دانشجوی دکتری دانشگاه تهران ، aminzynolabedin@ut.ac.ir
3- دانشجوی دکتری محیط زیست- منابع آب
4- دانشیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
چکیده: (4941 مشاهده)
خشکسالی یک جزء جدایی ناپذیر بلایای طبیعی محسوب میشود. معمولاً خشکسالی بدون هیچ گونه هشدار قبلی و به تدریج آغاز میگردد. علاوه بر این اثر، این پدیده معمولا در طول زمان ایجاد شده و به سرعت از بین نمیرود. ایران در یک منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده که معمولا پدیده خشکسالی را تجربه میکند. شاخصهای زیادی برای اندازهگیری شدت خشکسالی پیشنهاد شده است که از جمله مهمترین آنها میتوان به شاخص بارش استاندارد شده (SPI)، شاخص پالمر (PDSI) و شاخص ذخیره آبهای سطحی (SWSI) اشاره نمود. هر کدام از این شاخصها دارای مزیتها و معایب مخصوص به خود هستند و برای انواع خاصی از خشکسالی مورد استفاده قرار میگیرند. پارامترهای مختلفی در اندازهگیری این شاخصها به کار میرود که از جمله آن میتوان به بارش، ذخیره مخزن، دبی، دما و تبخیر و تعرق پتانسیل اشاره نمود. در این مقاله ابتدا سه شاخص اصلی اشاره شده برای حوضه آبریز اهرچای، واقع شده در آذربایجان شرقی، محاسبه شده، سپس بر اساس ترکیب این شاخصها به همراه دو پارامتر مهم دیگر، سطح آب زیرزمینی و انرژی خورشیدی، یک شاخص ترکیبی خشکسالی (CDI) برای منطقه تهیه و محاسبه شد. این شاخص ترکیبی جنبههای مختلف آب و هوایی، هیدرولوژی و مشخصههای کشاورزی منطقه را نشان میدهد. در گام بعد تحلیل توام دو متغیر شدت و مدت خشکسالی با استفاده از تابع مفصل (کاپولا) صورت گرفته و منحنیهای مختلف دوره بازگشت به ازای دو حالت عطفی و فصلی رسم شد. نتایج نشان داد که شدیدترین خشکسالی در این حوضه در ژوئن (تیر ماه) 2004 رخ داده است. همچنین در تحلیل دو متغیره دوره بازگشتهای روابط عطفی بیشتر از فصلی به دست آمد. از نتایج این تحقیق در پایش و آماده سازی برای خشکسالی استفاده میشود.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل (کامل) |
موضوع مقاله:
آب دریافت: 1397/2/9 | پذیرش: 1398/6/6 | انتشار: 1398/10/10